OLAC Record oai:paradisec.org.au:KK2-0037

Metadata
Title:		Mayam a lam (Slavery) with transcription
Access Rights:		Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Bibliographic Citation:		Keita Kurabe (collector), Keita Kurabe (depositor), Magawng Gam (speaker), 2020. Mayam a lam (Slavery) with transcription. MPEG/X-WAV/XML. KK2-0037 at catalog.paradisec.org.au. https://dx.doi.org/10.26278/5fa2c5fb29c5b
Contributor (compiler):		Keita Kurabe
Contributor (depositor):		Keita Kurabe
Contributor (speaker):		Magawng Gam
Coverage (Box):		northlimit=27.331; southlimit=23.137; westlimit=95.335; eastlimit=98.498
Coverage (ISO3166):		MM
Date (W3CDTF):		2020-01-06
Date Created (W3CDTF):		2020-01-06
Description:		Transcription (Ja Seng Roi) Jinghpaw ni mayam yam ai, mayam yam ai, yaw. N kaja ai gaw rai nga, rai ting, wo an labau sharin ai Mesopotemia, Igyip prat kawn yam ai gaw. An hte Hkrishan chyan tsa nga mayam grai lawm ai. Ndai Jinghpaw ni ma mayam yam sha ai. Reng she e, Jinghpaw ni mayam yam ai ngu ai gaw mi n nan labau kaw n nga ai. Shinggyim masha gaw yawng maren sha re. Mayam ma n nga ai. Rai ting hpang daw de mayam byin wa ai achyawng masum re, achyawng masum re. Re ya, matuarity ya hte na hpaji grai grai chye ni n dai hpe tsikku tsun ai gaw, hpyen hkat ai ni kaw na sum ai ni hpe lu la ai. N teng ai. Hpa n seng ai. An hte Jinghpaw ngu ni moi majan kaba masha amyu ni hte ma n gasat yu ai. Ya wo ra kahtawng hte ndai kahtawng majan byin ai, teng ai. Rai ting dai sum ai kahtawng na ni hpe mayam n shatai ai gaw. Hpa majaw nga sum tim wo ra wa n Maran wa re, ngai n re, dang ai wa mung Maran wa, sum ai wa mung Maran wa, dang ai wa n Magawng wa, sum ai wa mung magawng wa rau shada kadai mayam n galaw ai. Dai majan sum ai ni hpe ngu ai gaw shut ai. Jinghpaw labau hta, gara hku ma n re, Roma hta she re. Roma ni Ka te ni hpe hkan n yawng hpe mayam sha tai kau ai le Roma prat. Dai she re. Ndai Baby Long ni Isaral ni hpe rim la n mayam shatai ai. Dai gaw dai Gaba tamai kaw she re. Jinghpaw ni hta dai hku n re. Mayam gaw ganang kawn byin ai i nga yang she, langai mi gaw grai lagawn ai masha Grai lagawn, shat gaw sha Kanu Kawa lang mung n mai shi kam ai ren ai kawn mayam byin ai. Langai mi gaw mi kajai ai hpyi su kun, shing n rai kahtawng ngai kaw grai akyang n kaja ai. Kahtawng tsi kan, rit kawp n hkan ai. Kahpu kanau shada kama dinghku de, kahkri rau dinghku de, n dan re nta hting gawng hpe yawng ashai dut sha kau. Dai hpe Jinghpaw ga grai ahkyak ai word ngai nga ai, run sha ai ngu ai yaw. Run sha ai ngu ai. Ndai grai n kaja ai ga re. Nta htung gaw ngai hpe shabra dut sha kau ai hpe run sha ai ngu ai. Ya na ni n chye ai. Run ai ngu gaw, ning di kau ai le i. Sha ai ngu ai, dut sha kau ai. Run sha ai nga sai kaw na gaw mana maka n kaja sai. Dai e kahpu, kanau shada lama dinghku de, shadum yu yang n htang de chyawm me htim na zawn hpa zawn rai, ga n madat ai. Bai na shawa bungli galoi n sa ai. Lam dan na nga ting n sa ai, nat jaw poi ngu ting n sa ai, manang wa si htan ting n sa ai dai htinggaw hpe ma run sha kau ai. Dai dut sha sai kaw na gaw shara rau n dut ai lo, ngai wa hpe nang de, ngai wa hpe nang de, nang e, nang de, nang de, dai gaw run sha kau ai dai gaw mayam re. Reng she n dai n dai wa gaw n dai lagawn ngu wa gaw n dai hku re. Nye kasha ngu ga, nang kaw n' ga n madat ai. Htaw.. . . . shara mi kaw sa n nga, dai ni n ta kaw dai shangun ai ni galaw, shat jaw sha ai kaw me a nga, dai mayam tai sai, shat sha ai de. Dai hpe gaw n mari yam da. N mari yam, shi chyu mayam tai ai. Dai ni n' grai nga ai lu dan re masha. Nan hte gaw home less ngu ni mayam rai sai le. Home less ngu nan hte kaw mung nga na re. na nga ai gaw. Dai ni nga ai, majoi jingwa hkawm ai ni nga ai, moi prat reng mayam rai sai dai ni. Maya bu. Reng she langai gaw rim la ai, mi kajai ai. Jinghpaw ni, ndai ni rau shada mung rim dut sha ai. Moi gaw wa sa grai yak ai le i. Lam grai yak ai re she, sinat hpai jaugawng zawn zawn wawm. Wo.. . . kahtawng ngai kaw, ma masum ning hte manga ning, kru ning lapran na rim mat wa ai. Rim mat wa yang moi gaw hkan grai yak ai gaw. Mail 50, 60, 100 nga sai kaw na ga hkan yak sai, moi gaw. Rai jang she chyoi ma n chyoi kau, kadai ni re dai bai dut sha ai. Reng gaw dai mayam tai ai gaw hpyi su ai, maka nkap n run sha n dut ai ma, shai c, hyu shang wa ai ma wo.. . kaga de na hkan tam la ai dai mi tsun ai, nang kaw ai n htuk ai le i, wo ra jarit de na ni hpe dai gaw shan hte na moi na Amerika na shan hpraw ni Afrika ni mari la ai hpa she rai sai. Dai hku di ai. India mung grai kaba jang she n dai ya na Atan ngu ai de n dai jinghpaw ni e gaw Buknun ngu ai, dai ni hpe Buknun. Wo ra Myen gaw Kate ngu ai le. Ndai ni hpe la ai, ya dai baw roi sai ni nga ai. Shan hte gaw ya jinghpaw re nga ting shi e size wa myi kaba kaba, ndai man ni kaji shinglang ni kaji loi chyang chyang, rai ting shan hte gaw ndai dum ai hte, hpa hte grai hkung ai, mung sha braw ai. Dai ya htaw Sara Maju ni nga ai buga de nga ai. Dai ni chye ai. Rai ting n mai tsun ai le i, n dai prat Ingalik ni yawng ywi kau ai gaw. An hte bum ga gaw hkun sanit kawn yawng ywi la ai Ingalik ni. Yawng kahtawng ngai du, e mayam dai ni dai ni madu ni mayam la sa wa, ngu ai gaw. Mi gaw n dai e 1924, 25, 26 du hkra Hugawng de di ai. Re' Hugawng de gaw ngai le la ai hku nga yang gaw India kaw na htuk ai Rupi ngwi 80, 100 dai laman ne jaw ai mayam ngai. Hpang Mali Nmai Walawng hkahku mung de gaw 120. Hpang jahtum du ja ai n dai Mali Nmai Walang de gaw 300 du hkra jaw ai. Dai Ingalik ni sa ai. Ingalik shan hpraw ni nan sa ai. Shan hte Gaw Ra Hka hpyen balik hte sa n na she. . . . . . . . ( dai kaw tein u lu, tein da u, bang u bang u. hkum pat u yaw, n dai gaw masu ai ma n re. Rai ting mi na wo ra Artan law, hpa law nga ai ni chyawm gaw, dai ni chyawm gaw ya gaw laika yawng hti sai re majaw n kaja ai le. Yat nang ka ai shaloi bai yu u yaw. Mying gaw Jinghpaw ni n kaja ai masha rim dut sha ai ngu ram sai. Ya nang ka ting hkaik chye le i, dai ni gaw yawng ni mat sai. Re majaw dai Artan, Ka Te, nga ai ni gaw raw kau Jinghpaw ni n kaja ai, grup yin hkan na masha rim la n dut sha ai, da ga hte Na Me Chyi, Reng she e'dai Ingalik ni du ai shaloi gaw, kalang ta kahtawng ngai du, grai grai grai grai mayam ni na kaw la sa, madu ni hte mayam woi sa, mawk mawk gumhpraw jaw ai gaw. Nkau mi makoi da. Maloi da. N re, nnga teng ai i bai lu reng gaw ndai ni n tsun gwi ai. Dai law malawng mayam yam ai gaw Du ni. Re' ndai Du nre ni mung lusu ai ni, myi man kaba ai ni yam ai gaw. Reng gaw kadai n tsun gwi. Hpang de bai nang ai, naw nga ai da lo dai ga kaw, bai sa. Nan hte ya ya lu, ya ya n tsun yang dam jaw na law bai sa. 32 ning daram du hkra tam ai, 300 jaw ai hpang de gaw. Dai kaw na ip da ai naw nga ai. Kahpu Kanau re lo. Mayam re, ip da ai naw nga ai. Ngai dum sai nga i gaw 40 ning kaw na 1940 kaw na dum sai, asak, 2 ning jan 3 ning hkan. Dai a ten hta an hte goi mayam masha 20 daram nga ai ngai chye. 20 ram nga ai ip da ai. Dai gumhpraw jaw ai ni gaw dai kaw nnga sai. Yawng mana maka tsan ai de hprawng sai. Ganang de ngu gaw nchye. Ndai an hte Mali Nmai Walawng na Mali Hka sinpraw hkran na ni yawng Miwa ga jarit lam de, tsan htum ai de yawng sai. Sin na hkran dai Sara Tu Ja ni nga ai ni gaw wo Hkugawng India ne tsat de re. Dai kaw n nga, shye ya hpyaut sai. Mana maka tsan ai de yawng sai. Re gaw, an hte ga e gaw htinggaw ngai mi nga ai. Gumhprawng jaw n na n hprawng ai ngai nga ai. Dai hpe Gala ni, Gala ni ngu ai gaw an hte gaw Ingalik shan hpraw hpe Gala nga ai. Gala ni ngu ai. Rai ting shi man e gaw n ngu ai. Shing du de n Gala ni, Gala ni ngu ai. Gumhprawng gaw jaw n na n hprawng ai. Dai hting gawng da ngai matsing ai, Kanu ding gai e matsing ai, kasha Gam wa matsing ai. De la ai n mayam num re. Dai kaw na Nawng, Lu, maroi manga hpe ngai matsing ai. Kaw gaw ngai garai n matsing yang na lit sai. Dai ni nga ai. Reng gaw ngai matsing ya ngai kaba ai du hkra gaw dai hting gaw kaw marai manga, an hte Magawng amyu ni kaw, marai masum, ngai, ngai n lep sai. lahkawng ngai lep ai, ya 60 ram hta she si ai le. Re yang e htaw, n rawng kawng Du ni kaw na maroi 4 ngai lap ai. Dai na an hte rau, rau nga ai le, aw manga Nawng Ja wa ngu ai hte manga. Shi gaw le dai htu ai de lit mat wa sai wa bai lung wa ai e dai la wa. Dang ngan re la kaja re Nawng Ja wa nga, 47 hta si sai. Si yang gaw atsawm tin Tajo tim shi hpe kabung dum ai, nga ni n sat ai law. Lup sha htu kau ya. Nawng Ja ngu wa, la kaba. 47 ning hta, shan hte mi kajai ai machya gap ai le. September, October, September ngai gaw mang re, shan hte machya gap ai yu. Dai Jinghpaw ni dai hku mayam yam ai. Ingalik ni ywi kau ya ai. Rai ting dai ni du hkra, n dai Jinghpaw ni dai ni du hkra naw gawn ai. Num la na, Num wa na reng dai mayam amyu, hpyi su amyu ya Jinghpaw ni nyu, hkawng rai malu. Rai ting n dai hpyi su ai hpe grau hkrit ai Mayam gaw dutiya re. Dai kaw na akyang n kaja ai amyu, Jinghpaw ni shan hte gaw grai nga dai ni chyaw n lu sai le. E'dai gaw n dai mayam e lam re yaw. Mayam yam ai Jinghpaw ni. (mayam hpe kara hku yam sha ai kun?yam ai ? Mayam gaw n dai hku re, yi sha hkyen sha rau. Rai ting shan hte mayam yam ai gaw, moi na Roma Greek zawn nbung ai yaw. Maren sha re. Dai gaw bai shakawn ram ai. Ndai Myen ni tsun ai" lu ahkwin aye"ngu ai hpe hkungga ai. Ndai shing ra, n dai ni nye mayam re nga ting shat mung maren sha sha ai. Yi sha galaw ai gaw. Kaga hpa n galaw ai. Rau yi n rau hkyen ai. Yi hkyen n she, n'ta n le n'ta gaw le shingdu n ga de masat ya ai. Dai kaw n shat mat jang n'ta kaga gap ai. Gap tim nye mayam sha re. Reng gaw n dai e shat mung madu ni shat shan hte shat maren sha re. Yi hkyen galaw ai mung maren re, dai mying da mayam re ngu sha re. Dai langai gaw shakawn ram ai. Bai n na he! mayam ma n mai ngu ai. Mayam gaw re. Reng she num wawn num la lam gaw shan hte shada mayam shada mawn wa jang la hkat ai. Kalang lang gaw n dai mayam madu ni i ya ai. Reng she n dai mayam num ni hpe e, mayam n re wa e la dat jang, lawt sai mayam num gaw. Lawt sai, rai ting dai mayam num la ai wa hpe gaw yawng waing n mayam num la ai wa ngu. Shi e mayam num rau lu ai kasha ni hpe ma shagrit ya ai. Shagrit dai. Shagrit tim grai tsawm taw yang nya wa ai mung nga ai. Rai ting apyaw daw malut daw bu Tsun ai gaw n lut sai, mayam amyu re, mayam amyu re. E dai mayam num langai mi Du wa e la dat yang mung shi kasha du rai sai. Mayam num dai lawt sai. Dai zawn re nga ai, ndai la ni hpauk pyan ai. Ndai Du num ni gaw mayam kaw gaw galoi n wa ai, wa jang sat ai n mu i. Dai gaw n loi ai, dai majaw mayam la ni mung Du num ni hpe gaw matsinza bu. Du num ni mung mayam la ni hpe gaw matsinza bu. An hte mayam n re e Du n re, an hte Darat ngu rai nga an hte gaw, Ta man masha ni re, mayam ma n re. Mayam gaw lu ai an hte mung, moi ji woi ni, gumhprawng lu ai la. Re wa n dai ni gaw law law nga n dai, darat la ni mayam num la ai gaw grai nga ai. Wo ra tsawm taw jang la ai gaw. Reng she mayam wa kaw wa ai gaw nau n nga ai. Dai hku re malu. Reng gaw mayam num ngai mi Du wa kaw wa jang gaw lawt sai ga re, alo alyawt. Lawt sai. Kasha n. . . . Du a tsit rai sai. Rai timung wo num wa num la ai kaw gaw shingdu de naw tsun ai. Dai Du nga tim nan hte kaw n. . . nga na re dai gaw. Amyu gai gawn ai nan hte n.. . . Mye Zar Myo, Bayint Myo nga ai gaw. Dai, dai dai hku gawn. Re na an hte n hpaw ni nan dai rai n lo, mayam. Re n she n dai ma shangai ai a ten mung hkung ga ya ai. Shan hte rau maren hkung ga ya ai. Dai mying hta mayam re ngu sha re. Reng she sha hte hta e, grai machyi ai grai grit nem ai ngai nga ai. Dai gaw hpa i nga yang she, shi mayam numdu num ngai mi num wa mat ai, wo Tsawhpwa shara mi de num wa mat dai. Ndai Tsawhpwa yandaya mung nan hte hte bung ai, nan hte n.. bayin neza ni gai nga ai gaw. Neza, neza shada she dinghku de ai mu nan hte mung. Htaw gai tsan ai neza de nan hte n.. makyit na re. Galang lang hkawhkam ni mung shan hte kaw e num n nga wa jang neza kaw na la ai n mu i. Hkawhkam kaw na shadang n nga jang neza kaw nakaba wa hpe hkawhkam sha tai Jinghpaw ni na Pade darit mung dai rai malu. Reng she ndai mayam madu ni kaw na num ngai num wa jang mayam num ngai shabawn dat ai. Shingnan num ngu dai rai sa. Htaw.. de shi dabe tai u yaw nga sai kaw na gaw, nang kaw yiza mi nga ting garan kau ra sai. La gaw n jaw ai dai de. La gaw n jaw ai num hkrai rai malu. Htaw dai shingnan num ngu dai re. Jaw dat re. Shingnan num dai hpe wa dai Du num la ai la wa e la ai mung nga ai. Dai wa Du tai jang she shingnan num a kasha re, e shuk da. Shuk wa ai gaw dai rai sai. Du dinghku kaw kasat wa ai dai rai sai. Ndai shingnan num ngu jaw dat ai num wa she htaw ra wa e la mayu yang la sha re dai gaw. Hpa majaw nga yang dai n tsawm ai ma n jaw lit, tsawm ai she jaw ai reng gaw htaw ra wa gaw la sha re n mu i, re n gaw a prat mung ram taw reng gaw la ai gaw. Dai kaw kasha lu jang kasha ni gaw Du rai sai. Rai ting shingnan num a kasha. Re loi hkring gaw htaw ra dai kaw wa she myi na Du madung ni gaw nau n zet, n dai mayam num a kasha ni gaw zet, dai kaw rai sai. Du ni prichyit sat hkat wa majan byin wa ai gaw, dai nga ai. Dai hku rai malu. Re n dai shingnan num ngu jaw kau dat ai wa nang kaw me shi rau yiza me nga tim kabai kau da ra sai hku rai nga. Kanu myi bau ra ting dai hku. Reng she ndai machyi makaw ngu reng moi e tsi rung ma nga ai le i. Machyi reng gaw dai nau ndai mayam madu ni ram gaw akung achya n jahtum law, nat ma n jaw law. Wo kadai e dai e si jang dai mayam ni si n gaw kabung dum poi ma, kaba ma, n galaw ya ai gaw, majoi. Tajo ai ngu gaw hkrak galaw ya ai le i. Dai hku hta kau, kabung dum poi ni n galaw ai dai hku di ai. Mayam ngu dai hku rai malu. Re mayam byin ai ngu myi tsun ai, lagawn ai masha, shi chyu dam hkawm ai. Reng she n dai wa gaw n kaja ai majaw rim dut sha kau ai. Ndai gaw tam la ai shara magup na woi la na dut sha ai. Mayam byin ai masum she re, hpyen hkat ai hte hpa n seng. Langai gaw nga ai, hpyen hkat ai kaw mung hpa n n'jau n'jau re gaw yam yang yam na le. ( a myaut hte shabrai jaw ai i?) Oi !hkum jaw u ga le. Shabrai ngu ai gaw hpa nga ma n nga ai, gumhprawng ma n nga ai gaw. Dai kaw galaw n dai kaw sha ai, hpa jaw na ma rau galaw sha ai she re. Hpa mayam nga sai kaw na gaw shi bawa n shi pyaw ai hku rai nga, hpa ma n ra ai, shangun ai ma, shat sha, tsa lu rai ting dai wo ra de e ya na shingnan num di kau ai dai ni wa grit nem ai le. Rawi ting n dai mayam madu grai n kaja ai ni gaw grai zing ri ai Shing gyim masha ngu dai re. Zing ri ai ni nga ai. Dai Ingalik ni shalawt ai kaw na gaw n mai sai. Dai shaloi she dai kaw e (hpaw da u yaw pat n ra ai) ngai tsun na. Nkau mi e nyet ai gaw mayam n re ndai kahpu kanau re, mayam le. Kahpu kanau re law, kahpu kanau re ngu Ingalik ni mung kam ai, ngu, tawn da re n she n dai Du ni kaw gaw gaida nga taw nga. Mayam la wa e gaida hta ai nga ai. Dai Inglik ni du ai kawn. Mayam la wa e gaida hta, moi na Du ni gaw dingla wa yang mahkawn la da ai nga ai le. Shi si sa. Kaga ni nga sa, mayam la wa gaw nga, kahpu kanau re ngu nyet reng, ara rai sa. Mayam la wa e dai kaw, rau nga mat ai nga ai. Dai ni mung Du rai sai. Chye ni gaw, e.. . Du nga tim.. dai hku naw tsun ai. Nkau mi gaw Du re rai sai, ngai Du mang la na ngai Du wa goi wa na. Wo shingdu de, a laga dai Du nga ting a laga law. Ndai masha ngu ai hta gaw dai baw nan hte kaw n nga na sha re i. Shada da n dai Jinghpaw prat hta dai hku nga ai. Dai gaw mayam a gan da rai sai. Dai gaw ngai yawng teng ai byin ai ni tsun ai re yaw. (kaja wa byin ai?) Umm dai hku re. . Language as given: Jinghpaw
Format:		Digitised: no Media: Audio
Identifier:		KK2-0037
Identifier (URI):		http://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0037
Language:		Kachin
Language (ISO639):		kac
Rights:		Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Subject:		Kachin language
Subject (ISO639):		kac
Subject (OLAC):		language_documentation
		text_and_corpus_linguistics
Table Of Contents (URI):		http://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0037/KK2-0037-A.mp3
		http://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0037/KK2-0037-A.wav
		http://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0037/KK2-0037-A.eaf
Type (DCMI):		Sound
Type (OLAC):		primary_text
OLAC Info
Archive:		Pacific And Regional Archive for Digital Sources in Endangered Cultures (PARADISEC)
Description:		http://www.language-archives.org/archive/paradisec.org.au
GetRecord:		OAI-PMH request for OLAC format
GetRecord:		Pre-generated XML file
OAI Info
OaiIdentifier:		oai:paradisec.org.au:KK2-0037
DateStamp:		2021-02-13
GetRecord:		OAI-PMH request for simple DC format
Search Info
Citation:		Keita Kurabe (compiler); Keita Kurabe (depositor); Magawng Gam (speaker). 2020. Pacific And Regional Archive for Digital Sources in Endangered Cultures (PARADISEC).
Terms:		area_Asia country_MM dcmi_Sound iso639_kac olac_language_documentation olac_primary_text olac_text_and_corpus_linguistics
Inferred Metadata
Country:		Myanmar
Area:		Asia