OLAC Record oai:paradisec.org.au:KK2-0035

Metadata
Title:		Bum ga na ana (Sickness in the mountain)
Access Rights:		Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Bibliographic Citation:		Keita Kurabe (collector), Keita Kurabe (depositor), Magawng Gam (speaker), 2020. Bum ga na ana (Sickness in the mountain). X-WAV/MPEG/XML. KK2-0035 at catalog.paradisec.org.au. https://dx.doi.org/10.26278/5fa2c5f343d63
Contributor (compiler):		Keita Kurabe
Contributor (depositor):		Keita Kurabe
Contributor (speaker):		Magawng Gam
Coverage (Box):		northlimit=27.331; southlimit=23.137; westlimit=95.335; eastlimit=98.498
Coverage (ISO3166):		MM
Date (W3CDTF):		2020-01-08
Date Created (W3CDTF):		2020-01-08
Description:		Transcription (Htu Bu) Ya ndai machyi makaw ngu ai gaw moi kawn tsun ma ai. Moi kawn tsun ai. Re, ndai machyi makaw byin wa ai hta e, grai hkrit ra ai gaw Li ngu tsun ai rai malu ai yaw. Li, 'kat' le 'kat' Myen hku tsun ga nga yang 'kat saik' ai. Masha wunawng wuwa kalang ta si wa ai baw. Dai hpe Li ngu ai. Grai hkrit ra ai moi ndai mare langai kanoi htum hkra hkra si ai nga lai wa sai da. Tsi tsi n chye ai gaw. Dai byin jang shanhte gaw nat re ngu sha chye ai yaw. Li ngu ai ngai na ai gaw Mak Li ngu ai dai Myen ni 'Chyauk' ngu ai le, e dai byin ai. Dai hkan e, Bungte Li ngu ai kalang ta kadang si wa ai baw nga ai. Bungte Li ngu ai ndai gaw ya sawn yu yang ndai Myen ni tsun ai gaw Palik ana she nrai na i. Dai kaw na ndai Kan li ngu ai nga ai. Kan machyi na, kan mase na si ai le. Ndai ni kalang ta masha 10, 20 mare kanoi htum hkra si ai ni, moi chyahkring hkring byin ai da, moi prat hta le. Dai shaloi gaw shanhte gaw tsi tsi na gaw n myit ai. Nat e re ngu hku na nat jaw. Raitim shanhte langai mi chyoi ai gaw hprawng ai. Aw ra hkan si wa jang shara mi kaw tem rai nga ai. Dai ni lawt ai i. Dan re ni nga lai wa sai. Nga jang gaw dai Li byin wa ai shaloi gaw tsi gaw hkum kajai sa. Galoi wa tsi tsi rawng n ra sai, hprawng na dai gam maka hpe hkap ai. "Ngai n si u ga law." dai lam she nga ai. Mang hta kau masha pa n nga hkra byin ai da, moi labau maumwi kaw nga ai. Ndai baw re ngun chyam yu na tsi htu na ngu wa n nga ai mu sinna mungdan de pa garai n nga ai. Dai rai sa. Rai na she hpang daw de gaw ndai li loi jahkru ai sinda machyi ai hpe gaw "Waw" ngu ai rai malu. Waw waw ai ngu ai rai malu. Waw waw ai. "Ndai ana mi gaw hpa n re law, katsi na re, nau kahtet na re." nga mai. Nkau mi dai kawn shachyaw na si wa ai mung nga ai le raitim dai gaw grai taw ai nau wa n si ai. Dai kaw na she shanhte gaw ndai ya English ni () ngu ai Machyit ndai gaw hkrit htum rai malu ai. 'Ana Gyi yo ga' le. Dai hpe gaw tsi la na ngu gaw hkum kajai sa. Kap ai kaw na gaw shi gam maka rai sai ngu le, grai sawng wa jang mare makau kaw dap gap na dai kaw bang da ai. Shat jaw sha ai. Marang n htu hkra, shat jaw sha, nba ni tawn da ya. Le npu de hpun dang re. Shi si sai nga ai hte rau hpun dang hte rau di nat kau ai. Dai gaw shanhte hkrit htum rai sai. Dai kaw na she ndai ya anhte TV ngu ai jahkru nna sin wawp sai prat nna si wa ai Lasawk ngu shanhte grai hkrit ai. Lasawk, latung nan shang rawng ai re ngu hku le. Ndai gaw nkau mi hpyi su ai da. Lasawk lu ai masha nga ai da. Dai masha wa e kawa sha ai re, ngu hku bai kam ai shanhte gaw. Lasawk ngu jahkru yang sai lawm sai. Ba sai. Moi kawn nga ai gaw. TV ana. TV ngu n chye ai. Rai yang, shanhte a traditional tsi gaw nga malu ai e. dai mai ai, aw ra mai ai ngu, dai shanhte chyoi tawn ai sha nna mai wa ai mung gaw nga ai, raitim, hkrak theory hkrak kam ai lam n nga ai. Dai TV yaw, jahkru ai dai. Rai yang she ndai cancer ngu mung daini anhte cancer ngu mung moi kawn nga ai. Raitim dai hpe shanhte Mawng ngu ai. Mawng re 3 nga malu ai. Mawng Dan ngu ai ni, Mawng Hkrawn ngu ai ni, Mawng Up ngu ai ni 3 nga ai. Rai yang ndai Mawng Dan ngu ai gaw ya anhte cancer byin ai shaloi nang hkan nma kap wa ai nang kan nma kap ai dai hpe nma mu ai hpe gaw Mawng Dan ngu. Mawng Hkrawn ngu ai gaw ndai lasa TV rai na hku rai nga. Nang hkan bum wa ai le i. Ndai hpe gaw Mawng Hkrawn ngu ai. Hkrawn ngu ai gaw, ning wam hkawm wa ai, dai hpe ngu ai, Mawng Hkrawn. Mawng Up ngu ai gaw le.. nra hta byin ai, ndai nra cancer, shat kan cancer, kata de na mada gaw n mu re ai hpe gaw Mawng Up, ngu na she shanhte gaw Mawng tsi ngu ai nga malu. Aw ra langai wa, "Ndai re Mawng tsi." nga dai sha na mai wa ai mung nga ai. Raitim malawng maga gaw si ai sha re. Dan rai na dai cancer dai, ya prat cancer ngu ai dai moi kawn nga ai. Raitim shanhte Mawng ngu ai. Num ni chyu machyi na dai kaw, oh hpye hkrai hpye hpang jahtum oh sinda kaw nra mada dawng hkra dai kaw byet shang hkra rai si ai ni ma nga ai. Dan rai wa ai kaw na gaw shanhte gaw nat jaw hkrai shaja sai, nat jaw hkrai shaja. "Nat hpe nga ju jaw yang gaw mai na re. Wa sha ju yang gaw n mai na re." Dumsu jaw, nat jaw bai shaja. Dan rai si wa ai mung grai nga ai. Dai gaw ndai moi na machyi makaw ai lam. Re, ya ndai prat maga de gaw ngai yu yang hka li e si ai malawng ai Jinghpaw ni le. Bum ga masha ni. Shanhte gaw dai hka li e si ai re, hka li kanu re ngu kachyi mung n chye ai. "Lanam ta e marang htu re majaw," Lahkaw ngu tsun ai rai malu, "lahkaw hkaw ai re." nga. Gari, bai mat, bai gari, bai mat. Re, ya ngai hkaja ai hku nga yang anhte mare kaw ndai mahkawn ni shabrang ni si ai, hka li re. Hpa majaw nga yang, Ndai ni si ai hpe, ngai, anhte ga e kade si ai i, ngai gaw moi kaw na tim lam shagu loi hkaja ai. Maram ai majoi n nga ai. Wa mung tsun ai majaw. Ya anhte ban ni hta na maram ai hta ngai gaw numbat (1) rai na masa nga ai. Ngai yu ai. Ndai mahkawn grai tsawm, shabrang grai tsawm ai ni wa 15 hte 30 lapran na ni gaw June shata hte October laman e sha si ai yaw. Ya anhte ga e ga shadawn tsun ga ngu gaw, num de Magawng Hkawn Nan ngu ai anhte kana ba grai tsawm ai wa asak 18 re wa si mat wa ai. dai September ram hta. Nbu Galum kaw na mahkawn grai tsawm ai dai September dai ram hta si mat wa ai num ni. La ni rai jang, Magawng La Htoi La ngu ai asak 19, 20 ram re grai tsawm ai dai wa si mat wa ai. Ma-wun Li ngu ai ngai hte maren re, asak 8 ram re shaloi si mat wa ai. N'rawng Kawng ni Manau Li ngu ai 2 yan si mat wa ai. Rai yang she Lagat Naw ngu ai shabrang ni si ai. Nlam Gam nga ni si ai. Nawhpwi Yaw nga ni si ai. N'gum Tu nga ni si ai. Ndai shabrang ni mahkawn ni si ai hpe ya ngai yu yu yang June shata hte October lapran e sha si ai yaw. Dai gaw hka li sha re. Shanhte si ai gaw, ning.. gari, "Aka law! Aka law grai machyi ai law!" Nat jaw shaja, nat jaw shaja. Hpang gaw nkau mi gaw brawp wa ai le. Nang de shang wa na brawp. Dai hpe bai hka li ngu mung n chye. "Lahkaw hkaw ai re! Lahkaw hkaw ai re!" Nkau mi gaw mai ai mu i, ngai ma byin sai. Shi gaw ndai lanam ta re. Nnan e gaw kashung ai yaw. Kashung rai na wan kra yang gaw grai, wan kra yang gaw feeling ma amyu. Hka li bu yang na feeling amyu mi. Madat pyaw ai zawn mung nga ai e, wan kakang dat yang. Gari hkrai gari, loi hkring rai jang gaw mai wa maga de gaw yawng satsu hkrai satsu wa sai. Salat she kahproi satsu. Rai yang she nnan e gaw 3 ya nga yang kalang, kalang regular ngu ai hkrak hkrak 3 ya shana de maga hkying 3 hta byin ai nga. Hpang 3 ya nga shi dai ten hta byin. Hpang de gaw 2 ya hta byin, hpang de gaw shani shagu byin. Hpang e gaw matut mat wa, dai kaw na gaw si sai. Tsi tsi na ma n nga ai. Hka li tsi ngu tam yu ga nga ma n nga ai. Kalang lang gaw sha dat ai lama ma sha ai tsi byin sam ai mat wa ai nga ai e. Ngai hta e kalang byin yu ai wa ngai asak 8 ning, n re 7 ning re yang rai na re. Dai baw byin yang she, September, October ram hta re law. Dai kaw palawng si ngu ai ndai numsi kaji ji re, achyang rai jang gaw grai dwi ai, ahkyeng rai yang gaw hkri ai, atsit naw rai yang gaw ahkup nga. Dai hpe loi hkyeng hkyeng, maw maw re gaw, dai wa majap grai jap di htu jaw ai le. Dai hku htu na she lahpaw hta ru na nga hkra hta ndai hku sha ai wa grai mu na na sha. Salat gaw se.. salat hkrat mat wa ai kaw na, majap ma grai jap ai. Dai kaw na mai wa ai re lu. Mai wa ai. Me rai mat wa ai. Ngai ma kanoi noi si sai. Kara ni yawng run ai du hkra 56 ning hta. Jawng pyi shata hku hpang hkrat mat wa ai. Dai re, anhte kaw na hka li hte grai si ai. Raitim hka li re n chye ai. Hpang e ndai asuya ni, shawnglawt lu ai hpang e UN kawn jaw ai ji grawng tsi wuhpung hpaw da sai bum ga e. Dai ji grawng tsi dai gat ai kaw na gaw n nga mat wa ai dai. Hka li dai le, ya bai nga sai. Tsi bai n tsi na, hka li. Ya nang kaw tsi rung du yang, "Ahh hka li, bawnu de shang sai. Hpa n lu galaw sai." ngu hka li ndai grai yak ai da. Hka li rai malu. Hka li nga n chyoi ai. Rai yang she ndai Mak ngu ai wa gaw byin sai nga jang gaw man ni hten mat wa ai i. Kamu di (). Myen ni gaw 'Chyauk pauk' ngu ai rai nga. Shanhte kaw grai byin ai. Ndai gaw English ni du ai hpang Mak tsi htu ai hpang yawng mat sai ya gaw. N nga sai, dai moi na bum ga na ana. Rai yang na she nkau mi gaw ndai pu bum, kan jabung mat wa ai nga. Ndai gaw, shanhte gaw "Sawn nat re." Ndai kan de seng na gaw Sawn nat e wu kau ai re ngu hku nat jaw chyu shaja ai rai malu. E dai gaw masha 200, aw n re, 100 ram dang e langai byin ai dai gaw. Hka li gaw, hka li n bu yu ai masha nau n nga ai. Raitim nkau mi gaw n si ai. Raitim 5% ram gaw si mat wa ai. Hka li re. Rai na mi na "Li" ngu ai ndai "Kat" byin ai shaloi gaw hkrit ra sai. Hprawng nu, nang shimlum ai de nga nu. Hkrak nga yang gaw chyam bra ana rai nga ai. Ya anhte dum ai ten English ni du ai kaw na gaw n nga sai. Moi gaw nga nan nga ai grai hkrit ra ai. Re, machyi makaw ngu ai gaw dai rai sai. Hpa machyi machyi nat hpe chyu di ai rai malu. Nat hpe, hpa machyi wa tim dai ningwawt ngu wawt yu na nat jaw. Nga chyu jaw, dumsu chyu jaw. Wa chyu jaw, U chyu jaw. Hpa jahtum hpa n nga sai nga jang U di jaw, nga chyahkraw jaw di na nat jaw ai rai malu. . Language as given: Jinghpaw
Format:		Digitised: no Media: Audio
Identifier:		KK2-0035
Identifier (URI):		http://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0035
Language:		Kachin
Language (ISO639):		kac
Rights:		Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Subject:		Kachin language
Subject (ISO639):		kac
Subject (OLAC):		language_documentation
		text_and_corpus_linguistics
Table Of Contents (URI):		http://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0035/KK2-0035-A.wav
		http://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0035/KK2-0035-A.mp3
		http://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0035/KK2-0035-A.eaf
Type (DCMI):		Sound
Type (OLAC):		primary_text
OLAC Info
Archive:		Pacific And Regional Archive for Digital Sources in Endangered Cultures (PARADISEC)
Description:		http://www.language-archives.org/archive/paradisec.org.au
GetRecord:		OAI-PMH request for OLAC format
GetRecord:		Pre-generated XML file
OAI Info
OaiIdentifier:		oai:paradisec.org.au:KK2-0035
DateStamp:		2021-07-14
GetRecord:		OAI-PMH request for simple DC format
Search Info
Citation:		Keita Kurabe (compiler); Keita Kurabe (depositor); Magawng Gam (speaker). 2020. Pacific And Regional Archive for Digital Sources in Endangered Cultures (PARADISEC).
Terms:		area_Asia country_MM dcmi_Sound iso639_kac olac_language_documentation olac_primary_text olac_text_and_corpus_linguistics
Inferred Metadata
Country:		Myanmar
Area:		Asia